Sveti Kirilo i Metodije, slovenski prosvetitelji, molitveno su proslavljeni u Sabornom hramu Svetog Jovana Vladimira u Baru. Svetom liturgijom načalstvovao je protojerej Mladen Tomović, a sasluživao je protojerej Ljubomir Jovanović. Za pjevnicom su odgovarali Vasilije Uskoković i Radmila Vujanović.

U liturgijskoj besjedi o. Mladen je rekao da su Sveti Metodije i Kirilo, učitelji slovenski i prosvetitelji, sa pravom nazvani ravnoapostolni, jer su propovjedali Jevanđelje u slovenskim zemljama koja su tada, u prvoj polovini devetoga vijeka, plemena slovenska, među kojima smo i mi Srbi, bila neznabožačka i nisu Hrista poznavali, hrišćanstvo kao nauku i Sveto jevanđelje:

„Sveta braća Kirilo i Metodije od Svetog Fotija, carigradskog velikog svetitelja Božijega, naučeni, poučeni i poslati kod Rastislava kneza Moravskog koji je pitao Svetog Fotija može li poslati nekoga da utvrdi vjeru pravoslavnu, hrišćansku pravovjernu u njegovoj zemlji, koja danas predstavlja zemlje Češke i Slovačke. Na tom prostoru je moravski knez Rastislav živio i vladao. Oni odlaze u tu zemlju, Sveti Kirilo prevodi Sveto jevanđelje na slovenski jezik i tada on osniva i piše dva pisma na kojima su Sloveni kasnije svoja Jevanđelja čitali. glagoljicu i ćirilicu. Zapadni dio današnje Evrope, gdje žive Sloveni (Češka i Slovačka) koristili su glagoljicu, a mi ovdje na ovim prostorima Balkana, koristili ćirilicu. Naročito gdje je bila ta pismenost izražena, i gdje je bila ta duhovnost izražena, jeste današnji Ohrid. I učenici Kirila i Metodija kasnije petočislenici kako se nazivaju, propovjedali su Jevanđelje, utvrđivali Jevanđelje na prostorima Ohrida i čitavog Balkana. Naum, Gorazd,  Angelarije i drugi petočislenici i među njima najsvetiji čudotvorac Sveti Naum. Manastir koji je njemu posvećen nalazi se u Ohridu gdje i dan danas veliki broj vjernika dolazi i odlazi na grob njegov moleći se njemu. I mnoga čudesa su se dešavali na grobu Svetog Nauma.

Sveta braća su mnoge muke vidjeli od samih Slovena, jer nisu svi htjeli da prime hrišćanstvo. Najviše muke su vidjeli na zapadu od germanskih plemena i od samih slovenskih plemena, međutim najviše od onih koji su govorili i koji su vjerovali da se Sveto jevanđelje ne može prevoditi i ne može čitati na bogosluženjima, osim samo na tri jezika – jelinskom, latinskom i jevrejskom. Ali ono što je od Boga dato i Bogom blagosloveno, ono i uspjeva i mnogi rod i mnoge plodove donosi. Tako su Sveta braća zaista mnoge plodove donijeli i oni sami i preko svojih učenika utvrdili vjeru pravoslavnu u tadašnjim slovenskim zemljama. Nešto manje u današnjoj Poljskoj, ali i tamo se njihova riječ čula i tamo se njihova riječ utvrđivala.

Ne smijemo da zaboravimo šta su nas oni sve naučili i kako su utvrdili vjeru na ovim našim prostorima. Ovi naši prostori primorja ovdje su i ranije bili hrišćanski. Ovdje imamo i  materijalnih svjedočanstava. Temelja crkava iz ranoga hrišćanstva. Ovdje u Baru je barski trikonhos iz šestoga vijeka, na Velikom pjesku imamo temelje crkve iz četvrtoga vijeka…. To je sve svjedočanstvo da je ovdje na ovom primorju vjera hrišćanska bila od samih početaka hrišćanstva. Ali ovo su turbulentni prostori. Ovdje su mnoge vojske prolazile i te crkve su bile razarane od raznih neznabožačkih vojski. Pa su tako ovdje, na ovim prostorima u sedmom vijeku, počeli da se naseljavaju Sloveni. I oni su bili neznabožci i nisu Hrista poznavali. Sveta braća su kasnije došla, poslata od velikog svetitelja Božijega Fotija, carigradskog arhiepiskopa, da utvrde vjeru hrišćansku, da je propovjedaju i utvrde u slovenskim zemljama.

Kasnije su se pojavljivali i drugi svetitelji. Među njima i Sveti Jovan Vladimir, kralj mučanik, koji je takođe utvrđivao vjeru na ovim prostorima. I evo ovaj hram veličanstven, njemu je posvećen sa pravom, jer ovo je njegov grad, ovo su njegovi prostori i on je zaštitnik primorja i grada Bara. Kasnije i veliki Sveti Nemanjići, svetorodna loza koja je utvrdila još više vjeru u narodu. Sveti Sava, prvi arhiepiskop srpski koji je izdejstvovao samostalnost naše Crkve i osnovao mnoge eparhije, među njima Zetsku eparhiju, Mitropoliju, današnju crnogorsko primorsku. Ona je svetosavska Mitropolija, koja evo do dana današnjega stoji. I u ono najgore vrijeme turskog ropstva, ova Mitropolija je opstajala i opstala i čuvala našu pomjesnu Crkvu srpsku, da se ona ne ugasi u potpunosti. I bila je ona tu kao branik. I nije to slučajno, s obzirom da na ovim prostorima današnje Crne Gore ima toliko svetinja. Imamo toliko svetitelja Božijih koji se mole pred prestolom Svevišnjega za ovaj narod, za ove prostore i za prostore gdje god da Srbi žive. I moleći se oni za nas, i mi treba da se molimo za sebe same, za svoj rod, za svoje bližnje, kako bi i mi zajedno sa svima svetiteljima i sa Svetim Kirilom i Metodijem braćom ravnoapostolnim, sa svima drugim svetiteljima, Svetim Jovanom Vladimirom, Svetim Nemanjićima, Svetim Savom, Svetim Simeonom Mirotočivim, Svetim Vasilijem Ostroškim Čudotvorcem, Petrom Cetinjskim i svima Svetima i mi u Carstvu Božijem bili i obitavali sa Ocem i Duhom Svetim u vjekove vjekova. Amin.“

Sjeverni pirg u barskom hramu posvećen je Sv.Kirilu i Metodiju. Njima u čast, sestre koje rade u knjižari koja se nalazi u ovom pirgu, Mirjana, Radmila i Sandra, prinjele su slavski kolač i žito.

Tekst/foto/video: Dejan Vukić